Reguły poprawnościowe odnoszące się do nazwisk z wygłosowym -el mówią, że sposób odmiany zależy od stopnia ich upowszechnienia w danym środowisku. Jeśli jest on silny, deklinujemy daną formę, gubiąc w przypadkach zależnych "e", jeśli słaby - "e" utrzymujemy. Z nazwisk encyklopedycznych przywołać tutaj można
Hegla, Haendla, Mendla, Havla, ale - z drugiej strony -
Ravela (a nie "Ravla"), tak jak i na Górnym Śląsku mamy profesora, kompozytora i dyrygenta o nazwisku
Hawel, odmienianego
Hawela, Hawelowi, Hawelem (a nie
Hawla, Hawlowi, Hawlem).
W czasach mojego tarnogórskiego dzieciństwa przy ul. Powstańców mieszkała rodzina
Englów, jak wszyscy mówiliśmy, chodziło się też powszechnie do dentysty doktora
Dekla. Nazwisko byłego trenera piłkarskiej reprezentacji w skali ogólnopolskiej wszyscy odmieniają
Engela, Engelowi, a i w rodzinie tarnogórskiego dentysty panował zwyczaj odmiany z zachowanym "e":
Dekiela, Dekielowi, Dekielem.
Nazwisko niemieckiego ministra spraw zagranicznych w rządzie kanclerza Kohla -
Kinkela - odmieniało się w pierwszych latach z zachowaniem "e" w przypadkach zależnych. Po pewnym czasie uległo ono całkowitej adaptacji do systemu gramatycznego polszczyzny i zaczęły się pojawiać postacie
Kinkla, Kinklowi, Kinklem.
Możemy się teraz zająć nazwiskami
Hanzel i
Nykiel, bo po meczu Ruchu z Piastem pojawił się problem z ich deklinowaniem. Jestem pewien, że w pierwszym odruchu - w skali makro - przeciętny Polak od dopełniacza w dół stworzy brzmienia
Hanzela, Nykiela -
Hanzelowi, Nykielowi -
Hanzelem, Nykielem. W zamkniętych mniejszych grupach - rodziny, przyjaciół, kibiców - całkowicie naturalne i dopuszczalne są formy
Hanzla, Nykla -
Hanzlowi, Nyklowi -
Hanzlem, Nyklem.
Niestety, na takie nieuchronne wariantywne traktowanie skazani są na całe życie nosiciele nazwisk z wygłosowym -el - z ludźmi sportu na czele:
Hanzelem//Hanzlem,
Nykielem//Nyklem, ale także
Szczakielem//Szczaklem (żużlowy mistrz świata z roku 1973),
Tochelem//Tochlem (dawny piłkarz),
Staszelem//Staszlem (dawny narciarz) itp.
JAN MIODEK
źródło: Niebiescy.pl